Manumera

Manumera
Einweihung eines Ai To’os vor der Pfarrkirche von Turiscai
Daten
Fläche7,94 km²[1]
Einwohnerzahl1.857 (2022)[2]
Chefe de SucoIsabel de Jesus
(Wahl 2016)
AldeiasEinwohner (2015)[1]
Assumata182
Cotalaulara446
Faturedalau826
Toilero130
Der Suco Manumera
Turiscai (Osttimor)
Turiscai
Koordinaten: 8° 49′ S, 125° 42′ O

Manumera ist ein osttimoresischer Suco im Verwaltungsamt Turiscai (Gemeinde Manufahi).

Geographie

Manumera
OrtePosition[3]Höhe
Assumata8° 49′ 24″ S, 125° 42′ 41″ O1431 m
Cotalaulara8° 49′ 3″ S, 125° 42′ 48″ O1242 m
Faturedalau8° 49′ 31″ S, 125° 42′ 17″ O1431 m
Hautei8° 49′ 17″ S, 125° 40′ 36″ O1463 m
Toilero8° 49′ 52″ S, 125° 41′ 48″ O1371 m
Turiscai8° 49′ 22″ S, 125° 42′ 27″ O1431 m

Vor der Gebietsreform 2015 hatte Manumera eine Fläche von 8,55 km².[4] Nun sind es 7,94 km².[1] Der Suco liegt im Nordwesten des Verwaltungsamts Turiscai. Nördlich befindet sich der Suco Caimauc, östlich der Suco Liurai, südlich der Suco Beremana und südwestlich der Suco Aitemua. Im Osten grenzt Manumera an das zur Gemeinde Ainaro gehörende Verwaltungsamt Maubisse mit seinen Sucos Manelobas und Maulau. Die Grenze zu Aitemua bildet der Fluss Carbou und im Osten entspringt ein weiterer Quellfluss des Sui. Die Flüsse gehören zum System des Caraulun.[5]

Von Westen her kommt die Überlandstraße vom Ort Maubisse. Sie endet im Ort Turiscai an der Nordgrenze des Sucos Manumera. Südlich von Turiscai liegt der Ort Toilero (Toileru), südöstlich Faturedalau (Faturedelau) und nordöstlich Assumata (Acumata). Im Nordosten von Manumera liegt das Dorf Cotalaulara (Cotalaulora, Kotalaura), im Nordwesten Hautei. In Turiscai gibt es die Kirche Nossa Senhora de Fatima, eine Grundschule (Escola Primaria Manumera/Maulahulu)[6], eine prä-sekundäre Schule, einen Hubschrauberlandeplatz und ein kommunales Gesundheitszentrum. Eine weitere Grundschule gibt es in Cotalaulara.[7]

Im Suco befinden sich die vier Aldeias Assumata, Cotalaulara, Faturedalau und Toilero.[8]

Einwohner

Einwohner mit Kaibauk

Im Suco leben 1.857 Einwohner (2022), davon sind 956 Männer und 901 Frauen. Im Suco gibt es 304 Haushalte.[2] Über 51 % der Einwohner geben Tetum Prasa als ihre Muttersprache an. Knapp 45 % sprechen Mambai, weniger als 1 % jeweils Idaté und Idalaka und kleine Minderheiten Adabe und Galoli.[9]

Geschichte

In der Amtszeit von Gouverneur Luís Augusto de Almeida Macedo (1856–1859) rebellierte das Reich von Manumera gegen die portugiesische Kolonialmacht. Angesichts des notorischen Geldmangels der Kolonie sah sich der Gouverneur gezwungen, das Geld, das zur Entlohnung der Offiziere und Angestellten vorgesehen war, zum Kauf von Waffen, Munition und Ausrüstung zum Kampf gegen Manumera zu verwenden.[10]

1979 flohen Timoresen vor indonesischen Angriffen auf Alas und Fatuberlio in das bereits von den Indonesiern besetzte Turiscai. Hier starben 120 Menschen an Hunger und Krankheiten. Ende 1979 gab es beim Ort Turiscai ein indonesisches Lager für Osttimoresen, die zur besseren Kontrolle von den Besatzern umgesiedelt werden sollten. Hier wurden auch die ehemaligen Bewohner der Widerstandsbasis (base de apoio) des Sektors Centro Sul interniert. Sie stammten aus Turiscai, Fatuberlio, Maubisse und Dili.[11]

Nach einem Angriff von FALINTIL-Kämpfern auf das Subdistrikthauptquartier von Alas der indonesischen Armee am 9. November 1998 reagierten die Indonesier mit einer Vergeltungsaktion gegen Zivilisten in der Umgebung und brannten die Häuser von jenen ab, die sie für Unabhängigkeitsunterstützer hielten, so auch in Manumera.[11]

Politik

Bei den Wahlen von 2004/2005 wurde Raimundo de Jesus zum Chefe de Suco gewählt.[12] Bei den Wahlen 2009 gewann Martinho Rodrigues[13] und 2016 Isabel de Jesus.[14]

Weblinks

Commons: Manumera – Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

Einzelnachweise

  1. a b c Direcção-Geral de Estatística: Ergebnisse der Volkszählung von 2015, abgerufen am 23. November 2016.
  2. a b Institutu Nasionál Estatístika Timor-Leste: Final Main Report Census 2022, abgerufen am 18. Mai 2023.
  3. Atlanten der zwölf Gemeinden und der Sonderverwaltungsregion Osttimors, Stand 2019 (Direcção-Geral de Estatística DGE).
  4. Direcção Nacional de Estatística: Population Distribution by Administrative Areas Volume 2 English (Memento vom 5. Januar 2017 im Internet Archive) (Zensus 2010; PDF; 22,6 MB)
  5. Timor-Leste GIS-Portal (Memento vom 30. Juni 2007 im Internet Archive)
  6. Liste der Wahllokale zu den Parlamentswahlen in Osttimor 2007 (PDF-Datei; 118 kB)
  7. UNMIT: Timor-Leste District Atlas version02, August 2008 (Memento vom 3. Dezember 2011 im Internet Archive) (PDF; 523 kB)
  8. Jornal da Républica mit dem Diploma Ministerial n.° 199/09 (Memento vom 3. Februar 2010 im Internet Archive) (portugiesisch; PDF; 323 kB)
  9. Ergebnisse des Zensus 2010 für den Suco Manumera (tetum; PDF; 8,4 MB)
  10. Monika Schlicher: Portugal in Osttimor. Eine kritische Untersuchung zur portugiesischen Kolonialgeschichte in Osttimor 1850 bis 1912, S. 183, Aberag, Hamburg 1996. ISBN 3-934376-08-8
  11. a b „Chapter 7.3 Forced Displacement and Famine“ (Memento vom 28. November 2015 im Internet Archive) (PDF; 1,3 MB) aus dem „Chega!“-Report der CAVR (englisch)
  12. Secretariado Técnico de Administração Eleitoral STAE: Eleições para Liderança Comunitária 2004/2005 - Resultados (Memento vom 4. August 2010 im Internet Archive)
  13. Secretariado Técnico de Administração Eleitoral STAE: Eleições para Liderança Comunitária 2009 - Resultados (Memento vom 4. August 2010 im Internet Archive)
  14. Jornal da República: Lista Naran Xefe Suku Eleito 2016, 2. Dezember 2016, abgerufen am 17. Juni 2020.

f1 Karte mit allen Koordinaten: OSM | WikiMap

Auf dieser Seite verwendete Medien

2017-07-03 Ai To’os vor der Kirche von Turiscai, Suco Manumera.jpg
Ai To’os vor der Kirche von Turiscai, Suco Manumera
Manumera suco.png
Landkarte des Sucos Manumera
2022-03-26 Turiscai 1.jpg
DIÁLOGU KOMUNITARIU ENTRE MAPKOMS HO KOMUNIDADE POSTU TURISKAI.

Ministru ba Asuntu Parlamentares no Komunikasaun Sosiál Francisco Martins Da Costa Pereira Jerónimo Iha loron 25 fulan Marsu Tinan 2022 Sexta-feira n'e hala'o Dialogu ho Komunidade Postu Administrativu Turiskai liu-husi Programa NAROMAN BÁ SUKU. Administradór Postu Administrativu Turiskai lori Povu Turiskai nia Naran, fó Bem-Vindu bo Agradese ba Mapkoms maske ho Kondisaun Estrarada ne'ebé ladún di'ak Maibe MAPKOMS hamutuk Kargus Xefias Ministériu tomak Bele esforsu to'o iha Ami nia Fatin hodi Rona rasik Povu Turiskai nia Lian. Iha Intervensaun Ministru ba Asuntu Parlamentares no Komunikasaun Sosiál Francisco Martins Da Costa Pereira Jerónimo Iha nian hateten katak tanbasá maka iha Dialogu hamutuk ho Komunidade sira iha fatin hotu, tanba iha Programa Oitavu Governu konstitusionál iha Polítika ida kona-ba " Liberdade da Espresaun " ida n'e Signifika atu Governu besik liu ba Komunidade sira no Rona Direita Espresaun komunidade sira-nian liu-husi Dialogu ne'ebé Governu kria. Nune’e Governu bele Reprezentante Povu nia Lian hodi halo Mudansa no Dezenvolvimentu iha setór sira hotu. Aleinde ida n'e oinsá maka informasaun husi Baze no Aréa Rural sira bele fó sai liu kanál média sira Governu estabelese iha Baze. Iha Dialogu hetan né Partisipasaun Makas husi Komunidade sira Mai husi Suku sia (9) iha Postu Administrativu Turiskai, Labarik, Joven, Ferik Katuas, Tos Na'in, lia Na'in no Autoridade Lokais sira.

Partisipa iha Dialogu n'e Reprezentante husi Kargus xefias sira iha MAPKOMS, Hanesan Xefi Gabinete Mapkoms, Gabinete Inspesaun Jerál MAPKOMS Diretur Diresaun Nasional Diseminasaun informasaun (DNDI), , Diretóra Finansa Mapkoms, Diretor Nasionál Promosaun Dezenvolvimentu Média Lokál, ( DNPDML) Diretur CEFTEC, Ajénstes Funsionáriu MAPKOMS.