Landwirtschaft in Osttimor

Reisdreschen mit Wasserbüffeln

In der Landwirtschaft in Osttimor arbeitet der Großteil der Bevölkerung. Sie dient in erster Linie zur Selbstversorgung. Daneben werden auch Güter zum Verkauf und Export produziert.

Übersicht

Anteil Haushalte mit …
Ackerbau
FeldfrüchteAnteil 2015[1]Produktion 2008[2]
Mais70 %100.170 t
Reis35 %80.236 t
Maniok64 %35.541 t
Süßkartoffeln55 %keine Angaben
Bohnen55 %
Obst (permanent)49 %keine Angaben
Obst (temporär)49 %keine Angaben
Kokosnüsse51 %keine Angaben
Gemüse52 %14.247 t (mit Obst)
Kaffee38 %keine Angaben
Holzproduktion37 %keine Angaben
Viehzucht
NutzviehAnteil 2015[1]Anzahl der Tiere 2015[1]
Hühner87 %928.806
Schweine72 %419.169
Rinder26 %221.767
Wasserbüffel13 %128.262
Pferde13 %50.751
Ziegen23 %158.467
Schafe4 %40.498
Andere23 %121.069
Reisanbaugebiete in Osttimor

Der Großteil der timoresischen Bevölkerung lebt von der Land- und Forstwirtschaft und der Fischerei. 89,8 % der Haushalte betreiben Ackerbau, 87,2 % halten Nutztiere.[1] 219.250 Hektar werden bewirtschaftet. Die größten Flächen weisen die Gemeinden Bobonaro mit 41.000 und Ermera mit 40.000 Hektar aus. Dagegen sind es in Manatuto nur 3.371 Hektar.[3] Die Flächen, die eine Familie bewirtschaftet ist dabei meist relativ klein. Bei 63 % ist sie nicht größer als ein Hektar. Nur 2 % der Haushalte bewirtschaften mehr als 5 Hektar Land.[1]

Osttimor liegt in einem Gebiet, in dem die javanische Reiskultur auf die auf Wurzeln basierende Kultur Melanesiens trifft. Allgemein sind Mais, Reis und Maniok die Hauptnahrungsmittel im Land. Vom Osten von Manufahi und Manatuto bis in den Westen von Lautém, im Zentrum Bobonaros und im Osten Cova Limas dominiert der Reisanbau. 2020 wurden auf einer Fläche von 20.719 ha 69.000 Tonnen Reis geerntet.[4] Mais wird eher im zentralen Hochland angebaut. Dazu kommen Kokosnüsse, Lichtnüsse und verschiedene Obst- und Gemüsesorten.[2][5] Für den Eigenbedarf werden auch Bananen (2019: 449 Tonnen, 2020: 435 Tonnen) angebaut.[6] Noch bis Anfang der 1980er-Jahre produzierte man Bananen in größeren Mengen.1976 erreichte man mit 20.500 Tonnen das Maximum.[7] Auch Avocados gedeihen gut, 2019 wurden 5.014 Tonnen geerntet (2016: 4.737 Tonnen).[8] Für den Export wird vor allem Kaffee angebaut. Dazu kamen in den letzten Jahren unter anderem Kakao (2020: 171 Tonnen auf einer Fläche von 1.733 ha)[9], Lichtnüsse, Vanille und Zimt.

Eine regionale Teilung gibt es auch bei domestizierten Tieren: Büffel und Schwein werden überall auf Timor gezüchtet, aber der Büffel besitzt zum Beispiel für die Makasae eine größere Bedeutung als das Schwein. In anderen Regionen, bei den Ost-Tetum beispielsweise, ist das Schwein von wirtschaftlich größerer Bedeutung als der Büffel. Überall in Osttimor spielen Hühner eine wichtige Rolle in der Versorgung der Bevölkerung. Andere Haustiere sind Ziegen, Schafe und Pferde. Nur 0,5 % der Haushalte halten Nutztiere nur für den Weiterverkauf. 1,9 % halten sie rein für die Selbstversorgung.[1]

In Oe-Cusse Ambeno arbeitet die Cooperativa Café Timor (CCT) seit 2009 an einem Rinderzuchtprogramm. Sie will den Kauf und Export der dann gemästeten Rinder und Büffel nach Indonesien organisieren. Der Gewinn soll dann zu 30 % an die CCT und zu 70 % an den Züchter gehen. Bisher arbeiteten die Züchter eigenständig. 2010 hatten sich bereits 59 Gruppen mit je 10 bis 50 Personen dem Programm angeschlossen, die dann die Büffel 12 bis 15 Monate halten. Zwischen 2009 und 2010 kaufte die CCT 450 Büffel im Wert von 67.000 US-Dollar.[11]

33 % der Haushalte betreiben die Zucht von Fischen und Meerestieren oder gehen auf Fischfang. Davon betreiben 85 % nur eine Zucht, während 6 % nur Fischen gehen.[1]

Erträge

Reispflanzung …
… und maschinelle Ernte in Haturalan (2021)

Vor allem Dürren und Überschwemmungen verursachen immer wieder hohe Ernteverluste. Aufgrund der geographischen Lage Timors kommt es beim Ackerbau zur Mangelzeit zwischen November und Februar.[12] 58 % der Bevölkerung zeigen Defizite beim Körperwachstum aufgrund von Unterernährung.[5]

2007 sanken durch Dürre, Ungeziefer und Pflanzenkrankheiten die Ernteerträge bei Mais um 30 % auf 70.000 Tonnen, bei Getreide, Maniok und Knollenfrüchten um 25 bis 30 % und bei Reis um 20 %. Zusätzlich wurde die Situation noch durch die 100.000 Binnenflüchtlinge verschärft. Ein Fünftel der Bevölkerung litt an Unterernährung und musste mit Hilfslieferungen versorgt werden. Man schätzt, dass Osttimor 86.000 Tonnen an Lebensmitteln einführen musste, um die Verluste auszugleichen, 15.000 Tonnen davon mussten durch internationale Nahrungsmittelhilfen aufgebracht werden.[13][14][15] Laut dem Landwirtschaftsministerium litten Ende des Jahres noch elf Subdistrikte unter Nahrungsmittelknappheit. Anfang 2008 wurde die Situation erneut durch Überflutungen und Sturmschäden in elf der dreizehn Distrikte und erneute Heuschreckenplagen verschärft.[16] 2009 entsandte China ein Team vom Henan Hybrid Rice Institute nach Osttimor. Die timoresische Regierung gibt an, dass mit dessen Hilfe und der Einführung des chinesischen Hybridreises die Erntemengen um das Fünffache gesteigert werden konnten.[17] 2013 wurden 87.000 Tonnen Reis geerntet, nach 140.000 Tonnen im Vorjahr 2012 und 98.000 Tonnen im Jahr 2011.[18] Auch bei Mais stiegen die Erträge: 2012 wurden 96.000 Tonnen und 2013 101.000 Tonnen Mais geerntet.[19] 35.541 Tonnen Maniok ernte man im Jahr 2008. Seit 2000 steigerte sich die landwirtschaftliche Produktion um 18 %. 23,0 % der Landesfläche werden für die Landwirtschaft genutzt.[20]

2021 zerstörten Überschwemmungen in weiten Teilen des Landes Felder.[21] Durch die globale Erwärmung erwartet man in Osttimor bis 2065 einen Temperaturanstieg von ca. 1,5 °C und eine Zunahme der Niederschlagsmenge von bis zu 10 % in den höheren Lagen. Stürme und Hitzewellen sollen öfter vorkommen.[5]

Kaffee

Kaffeebeeren in Maubisse
Grüne Arabicakaffeebohnen aus Osttimor

Seit 1815 wird Kaffee in Osttimor angebaut und exportiert. Gerade im Hochland wächst ein besonders aromatischer und milder Kaffee. Sein Potential wird aufgrund fehlender Transport- und Veredelungsmöglichkeiten bisher nur teilweise ausgeschöpft. Es gibt aber noch strukturelle Probleme. Die Kaffeepflanzen gehören zu den ältesten noch produzierenden Kaffeesträuchern der Welt. Meistens sind Sträucher 15 bis 20 Jahre alt, in Osttimor sind 90 % der Pflanzen über 30, manche sogar über 70 Jahre alt. Auch ging durch die indonesische Besatzungszeit viel Wissen über Kaffeepflanzungen verloren. Im nahen Papua-Neuguinea wird auf vergleichbaren Flächen die doppelte Ernte gewonnen.[22]

Die CCT ist Osttimors größte Kooperative mit etwa 22.000 Pflanzern als Mitglieder. In der Erntezeit ist sie der größte Arbeitgeber Osttimors mit 3.000 Arbeitern. Die CCT bildet so die Lebensgrundlage für 44.000 Familien. Ein Viertel der Bevölkerung Osttimors ist abhängig von der Kaffeeproduktion. Hauptzentren sind die Gemeinden von Ermera, Ainaro und Liquiçá. Die CCT ist der weltgrößte Produzent und Verkäufer von zertifiziertem Bio-Kaffee. Mit seinem Ruf für konstante Qualität, der seit 1994 aufgebaut wurde, erzielt der ökologische fair gehandelte Arabica-Kaffee Höchstpreise am internationalen Markt.[23][24]

2004 wurden von der CCT 7.689 t Kaffee exportiert, 2005 waren es 7.210 t. Einen Drittel der Kaffeeernte hatte Starbucks aufgekauft.[25] 2006 kam es aufgrund der Unruhen zu Ernteausfällen von bis zu 20 %. Auch aufgrund der unsicheren Lage nach dem Attentat auf die Staatsführung 2008 kam es zu Behinderungen bei der Kaffeeernte.[26] Trotzdem erzielte die CCT in diesem Jahr mit 19.000 t Kaffee und Kaffeeexporten im Wert von 12 Millionen US-Dollar ein Rekordergebnis. Der zweitgrößte Exporteur Timor Corp. verkaufte 6.000 t.[22] 2009 sank der Kaffeeexport auf 47 % der Vorjahresmenge. 2010 konnte die CCT nur noch eine Ernte von 11.000 t verzeichnen. Für 2011 wurde aufgrund starker Regenfälle mit nur noch 8.000 Tonnen gerechnet.[27] 2014 wurden insgesamt 10.258 Tonnen Kaffee geerntet.[18] Damit lag Osttimor an 37. Stelle der Kaffee produzierenden Länder.[28] Kaffeepflanzungen bedeckten 2014 eine Fläche von 49.000 Hektar.[19] 2017 wurden 10.827 Tonnen Kaffee geerntet.[29]

Weitere Handelsgüter

Durch den Anbau von Vanille, Kakao und Erdnüssen neben dem bereits als Exportgut etablierten Kaffee sind hier zukünftig Ertragssteigerungen zu erwarten. Im Jahr 2013 wurden 4.350 Tonnen Erdnüsse geerntet nach 4.200 Tonnen im Vorjahr 2012 und 4.071 Tonnen im Jahr 2011. Die Kakaoernte erbrachte 2016 insgesamt 172 Tonnen (2011 und 2012 jeweils 161 Tonnen, 2013 160 Tonnen und 2014 163 Tonnen), damit lag Osttimor 2016 an 49. Stelle von insgesamt 61 Kakao produzierenden Ländern.[30] Bei Zimt ist Osttimor inzwischen mit 111 Tonnen (2016, 2014: 109 Tonnen, 2012: 108 Tonnen) der sechstgrößte Produzent weltweit, auch wenn dies nur 0,1 % der Weltproduktion entspricht. 2019 wurden 118 Tonnen Zimt geerntet.[31]

Eine seit 2017 bestehende Pilzzucht in Fatuquero erntet dreimal wöchentlich Pilze, die auf einem Substrat aus Sägemehl, Reiskleie und Kalkstein wachsen. In Dili werden sie als frittierte Cracker (kerupuk kulat) verkauft.[32]

Weblinks

Commons: Landwirtschaft in Osttimor – Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

Einzelnachweise

  1. a b c d e f g Direcção-Geral de Estatística: Ergebnisse der Volkszählung von 2015, abgerufen am 23. November 2016.
  2. a b Direcção Nacional de Estatística: Timor-Leste in Figures 2008, abgerufen am 20. Mai 2012 (Memento vom 7. Juli 2010 im Internet Archive) (PDF; 3,7 MB)
  3. Tatoli: Agricultural Census 2019: Reveals Bobonaro as the Largest agriculture area in Timor-Leste, 12. Oktober 2020, abgerufen am 16. Januar 2021.
  4. Germany: Rice, paddy, production quantity (tons) auf tilasto.com, abgerufen am 7. Januar 2023
  5. a b c Seeds of Life: Agriculture in Timor-Leste, abgerufen am 17. Juli 2017.
  6. Germany: Bananas, production quantity (tons) auf tilasto.com, abgerufen am 7. Januar 2023
  7. Timor-Leste: Bananas, production quantity (tons), abgerufen am 24. Mai 2021.
  8. Timor-Leste: Avocados, production quantity (tons) auf tilasto.com, abgerufen am 24. Mai 2021.
  9. Germany: Cocoa beans, area harvested (hectare) auf tilasto.com, abgerufen am 7. Januar 2023
  10. a b c d e Direcção Nacional de Estatística: Suco Report Volume 4 (englisch) (Memento vom 9. April 2015 im Internet Archive) (PDF; 9,8 MB)
  11. Timor-Leste: Tough times in distant Oecusse. IRIN Asia, 17. Mai 2010.
  12. Andersen, A.B.; Pant, J.; Thilsted, S.H.: Food and nutrition security in Timor-Leste, 2013.
  13. Khaleej Times: In East Timor, food shortages take hold. 17. Juli 2007.
  14. Jill Jolliffe: East Timor stands between Cuba and defecting doctors. Canberra Times, 1. Januar 2008.
  15. Voice of America: East Timor Facing Food Crisis, 24. Juni 2007 (Memento vom 14. Juli 2007 im Internet Archive)
  16. ABC, 25. Januar 2008, Floods, locusts add to East Timor’s woes
  17. Loro Horta: „Timor-Leste – The Dragon’s Newest Friend“, 2009 (PDF; 103 kB), aufgerufen am 20. Mai 2012.
  18. a b FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS Statistics Division (Memento desOriginals vom 22. November 2016 im Internet Archive)  Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/faostat3.fao.org, abgerufen am 3. Dezember 2014.
  19. a b FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS Statistics Division (Memento desOriginals vom 22. November 2016 im Internet Archive)  Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/faostat3.fao.org
  20. Statistisches Bundesamt (Destatis): Statistisches Länderprofil Timor-Leste, 9. Februar 2023, abgerufen am 13. Mai 2023.
  21. Lusa: Timor-Leste/Cheias: Professor morre a transportar comida para comunidade isolada em Baguia, 6. April 2021, abgerufen am 6. April 2021.
  22. a b ETAN.org, DPA, 10. Oktober 2008, East Timor’s coffee trees stunted by soil and culture
  23. über die CCT (Memento vom 4. März 2007 im Internet Archive) alternativegrounds.com
  24. The Coffee Cooperatives of East Timor - A case study (Memento vom 27. September 2007 im Internet Archive) (PDF) National Cooperative Business Association (NCBA), Juli 2003
  25. Kaffee bedeutet für die Farmer einer neuen Nation Hoffnung und Lebensunterhalt. Starbucks Farmer Stories
  26. Reuters, 21. April 2008, Timor-Leste: Security concerns stop coffee growers from harvesting
  27. ABC Radio, 16. Mai 2011, Tough outlook for East Timor coffee farmers (Memento vom 5. November 2011 im Internet Archive)
  28. Coffee, green, production quantity (tons) - for all countries, factfish.com, abgerufen am 9. August 2018
  29. [1]
  30. Cocoa beans, production quantity (tons) - for all countries, factfish.com, abgerufen am 9. August 2018
  31. fact fish: Timor-Leste: Cinnamon, production quantity (tons), abgerufen am 24. Mai 2021.
  32. Präsident Osttimors: PRESIDENT OF THE REPUBLIC CONGRATULATES FATUQUERO MUSHROOM PRODUCTION CLUSTER, 18. November 2020, abgerufen am 24. November 2020.

Auf dieser Seite verwendete Medien

2020-11-19 Vanille in Leimea-Sarinbalo 3.jpg
Vanilleplantage in Leimea-Sarinbalo
2020-12-16 Verarbeitung von Lichtnüssen 1.jpg
Präsident Francisco Guterres besichtigt die Firma Acelda Unip Lda. in der Aldeia Darasula, Suco Gariuai, Verwaltungsamt Baucau, Gemeinde Baucau, Osttimor. Die Firma stellt Kosmetikprodukte aus Lichtnussöl (Kukuinussöl) her. Verarbeitung von Lichtnüssen
Fruit in Biacou.jpg
(c) José Fernando Real, CC BY-SA 4.0
Stachelannone im Dorf Biacou, Suco Aidabaleten
2022-10-21 Saboria 2.jpg
GRUPU HALIHUN APRESIA VIZITA HUSI SASCAS BA SIRA NIA ATIVIDADE HORTIKULTURA IHA SUKU SABORIA MUNISIPIU AILEU.

Informasaun SASCAS Aileu data 21-10-2022: ekipa SASCAS kontinua halao monitorizasaun ba Grupu Halihun hodi hare sira nia progresu iha terenu tamba SASCAS finansia ba Fundasaun STIKA no kontinua halao nia knar hodi finansia Grupu Halihun ninia atividade iha area Hortikultura. Enkuantu atividade Hortikultura ne’e Grupu Halihun implementa iha Suku Saboria munisipiu Aileu. Tuir Jestor SASCAS Sr. Antonio Ximenes hateten katak, nia parte halao monitorizasaun ba iha Grupu Halihun nia objetivu hodi hare sira nia atividade iha terenu, tamba fundus ne’ebe grupu ne’e hetan mai husi Fundasaun STIKA ne’ebe maka finansia husi SASCAS. Sr. Antonio Ximenes hateten katak, orsamentu ne’ebe maka fo ba iha Fundasaun STIKA ne’e hodi ajuda hari tanki be’e mos, sosa modo musan ho varedade oin-oin inklui dada be’e mos ho distansia 1600 metru ba grupu Halihun hodi halao atividade Hortikultura. Por enkuanto Sr. Antonio Ximenes komenta rezultado husi atividade kuda modo ne’ebe grupu ne’e halo sei distribui bai ha mercado, nune’e bele hetan osan hodi hadia ekonomia familia inklui dudu oan sira ba escola. * Remata

Informasaun Ofesial media SASCAS.
Timor Kaffee.png
Autor/Urheber: J. Patrick Fischer, Lizenz: CC BY-SA 3.0
Anteil der Haushalte, die Kaffee anbauen, in den Subdistrikten von Timor-Leste
2021-06-12 Haturalan, Laleia, Manatuto.jpg
MAP LANSAMENTU PRIMEIRA EPOKA KOILLETA HARE NAKROMA HEKTARES 80 IHA AREA IRIGASAUN BULUTO, LALEIA
Timor Mais.png
Autor/Urheber: J. Patrick Fischer, Lizenz: CC BY 3.0
Anteil der Haushalte die Mais anbauen in den Subdistrikten von Timor-Leste nach Zensus 2010
Timor Reis.png
Autor/Urheber: J. Patrick Fischer, Lizenz: CC BY 3.0
Anteil der Haushalte die Reis anbauen in den Subdistrikten von Timor-Leste nach Zensus 2010
Konjac, Candle Nut and Cashew in East Timor.jpg
MAP Lansa Produtu Lokal Ba Exportasaun Nian

Díli- Ministériu Agríkultura E Peskas (MAP), Liu Hosi Diresaun Nasional Kuarentena No Bio Seguransa Hamutuk Ho Kompaña Lokal No Internasional Lansa Produtu Lokal Iha Ambitu Pandemia Covid-19 Ne’e ho Objetivu atu Promove Produsaun Agrikultura Nian Ba Exportasaun. Atividade Lansamentu ne’e Ofisialmente lansa hosi Ministru Agríkultura E Peskas (MAP), Pedro dos Reis, iha loron tersa,15/06 iha edifisiu kompaña Proloka Colmera. Iha intervista Ministru hateten, lansamentu produtu lokal ne’ebé emprezáriu Lokal no Internasional sira, ne’ebé mak agrikultura sira produs hodi halo exportasaun nune’e atu fo motivasaun mós ba Agríkultura sira no jovem sira iha terenu katak, mesmu iha situasaun pandemia maibé servisu hamutuk ho emprezáriu sira lafalta. Pedro haktuir produtu lokal ne’ebé halo exportasaun hanesan, Kamí, Maek no produtu lokal sira seluk, nune’e produtu lokal hira ne’e exporta uluk ba Nasaun rua hanesan, Tailandia no Indonesia. “mesmu ho exportasaun ho kuantidade kiik tanba ita iha siatusaun ne’ebé mak difisil (Covid-19), maibé husu ema hotu ho esforsu makas ba oin bele hasa’e kunatidade exportsaun produtu lokal” Dehan Ministru Pedro Iha fatin hanesan Diretór emprezáriu,same diak construction &Café Timor lorosa’e, Tji Vu Sing esplika, mesmu iha tempu Serka Sanitaria, maibe ita sei iha komitmentu hodi halo negosiu, hodi sosa produtu lokal hosi agrikultura sira. Tanba ne’e hanesan timor-oan kompaña ne’e mos hakarak husu ba Ministériu atu bele hasa’e produsaun nune’e bele kompete iha merkadu Internasional. “produtu ne’ebé mak kompaña sosa ne’e hodi halo exporta ba merkadu internasional hanesan kafé, Maek Cenke, Nuu maran, nune’e maek kuaze sosa iha Munisípiu hotu, kafé hanesan ita hatene iha Munisipiu Ermera, Ainaro, no Aileu, nuu maran sosa husi Minisípiu viqueque dadaun ne’e iha ona maek kontainer haat (4), mak sei halo exportasaun ba Tailand ho toneladas atus ida” tenik Diretór Tji Vu Sing. Iha lansamentu ne’e hetan partisipasaun maximu hosi Prezidente CCI-TL Oscar Lima, embaixador husi Indonesia, Tailand, kompana lokal no internasional, Diretór, no fahe mós sertifikadu no karta lisensa ba emprezáriu sira. (Fina)

Deskulpa seidauk bele publika iha ami nia website tanba linha internet mak sei avaria hela.obrgado wain
2020-11-18 Pilzzucht in Fatuquero 1.jpg
Pilzzucht in Fatuquero, Osttimor
Reis-Dreschen mit Wasserbüffeln.jpg
Autor/Urheber: Hans-Peter Grumpe, Lizenz: GFDL
Zwischen Dili und Suai: Reis-Dreschen mit Wasserbüffeln
3 Obst und Gemüse in Gleno 2017-12-16.jpg
(c) José Fernando Real, CC BY-SA 4.0
Ananas in Gleno
Horta Comunitaria Meloas de Liquica 2.jpg
(c) José Fernando Real, CC BY-SA 4.0
Horta Comunitaria Meloas de Liquiçá
Timor Kokos.png
Autor/Urheber: J. Patrick Fischer, Lizenz: CC BY 3.0
Anteil der Haushalte mit Kokospalmen in den Subdistrikten von Timor-Leste nach Zensus 2010
Reisfelder.jpg
Autor/Urheber: Hans-Peter Grumpe, Lizenz: GFDL
Zwischen Dili und Suai: Reisfelder
2015-08-12 Kaffee in Maubisse 2.jpg
MAP Lansa Programa Rehabilitasaun Planta Café Iha Maubessi (Maubisse)

Loron, Kuarta, 12 Jullu 2015, Ministru Estadu Koordenador ba Asuntu Ekonomiku (MECAE), no Ministru Agrikultura no Peska (MAP), Eng. Estanilau da Silva hamutuk ho Embaixador Nova Zelandia ba Timor-Leste, Sr. Jonathan Schwass no mos Programa Manajer NZAid, Sra. Alison lansa programa rehabilitasaun plantasaun café no Cacao iha Maubessi.

“Hau fo agradese ba iha Embaixador Nova Zelandia ba Timor Leste, Sr. Jonathan Schwass no mos Programa Manajer NZAid, Sra. Alison tanba sira apoiu ba iha Kompañia CCI no NCBA ne’ebé bo’ot tebes atu dezenvolve café iha Timor-Leste,” hatete  S E. MECAE.

Eng. Estanislau da Silva informa tan katak, café Timor naran bo’ot tebes iha mundu, needuni governu buka atu fo apoiu ba iha rehabilitasaun ba platasaun café. “Ami iha tinan ida nee programa preoridade maka atu halao programa rehabilitasaun café ba munisipiu Ainaro, Aileu, Ermera, Covalima, Liquica no Manufahi. Needuni ho programa ne’ebé CCT ho NCBA halao dadaun kona-ba rehabilitasaun kafe iha Maubessi nee diak tebes, ida nee maka halo hau konteti, memsu tinan nee ami nia orsamentu kiik maibe programa ida nee maka atu fo preoridade,” nia hatete. General Manajer CCL, Sr. Sisto Monis Piedade liu husi ninian serominia lansamentu programa rehabilitasaun café iha Maubessi hatete katak sira hahu rehabilita ba café iha tinan 2008 to 2014. Agora ohin loron 12 Agustus 2015, Ministru Estadu Koordenador ba Asuntu Ekonomiku (MECAE), Eng. Estanilau da Silva, Embaixador Nova Zelandia ba Timor-Leste, Sr. Jonathan Schwass, no Manajer Programa NZAid, Sra. Alison halo lansamentu ba programa ida nee.

“Hau informa badak kona-ba atividade ne’ebé durante CCT-NCBA implementa iha teritoriu Timor Leste lilu kona-ba kona-ba programa rehabilitasaun plantasaun café nee CCT-NCBA hamutuk ho to’os nain sira konege rehabilita hamutuk 12.000 planta no fini café hamutuk 2.500.000 pes ba to’os nain sira hodi kuda ba sira nia to’os,” dehan Sr. Sisto.
Maize in Soibada.jpg
Autor/Urheber: Pittwater friends of Soibada, Lizenz: CC BY-SA 3.0
Maize in Soibada
Timor Maniok.png
Autor/Urheber: J. Patrick Fischer, Lizenz: CC BY 3.0
Anteil der Haushalte die Maniok anbauen in den Subdistrikten von Timor-Leste nach Zensus 2010
2021-09-21 Aldeia Ralan, Haturalan 4.jpg
MAP LANSA KUDA HARE TUIR SISTEMA PAD UZA ADUBUS ORGANIKU NASSA

Manatuto-Ministériu Agríkultura no Peskas (MAP), liu husi Dirasaun Nasional Estensaun Agríkola, (DNEA) Departementu Dezenvolvimento Programa e Metedologia Estensaun Agrikola, halo Lansamentu Eskola kampu agrikultor kona-ba kuda hare tuir Sistema Pratika Agríkultura diak (PAD) uza Adubus Organiku Nasa iha irrigasaun Bluto Laleia. Tuir tekniku implementador Vasco Simões esplika katak, programa Eskola ne’e objetivu prinsipal maka atu hasa’e konesementu skill no badaen agríkultor nian liu-liu iha komoditi hare. Atividade ne’e hala’o iha loron Segunda 20/09 iha suku Haturalan aldeia ralan, Postu Administrativo Laleia. “Ne duni atu hadia agríkultor sira nia rekursu lokal ne’ebe sira iha ho diak, ekipamentus no material ne’ebe uza iha sistema pratika agrikultura diak mak hanesan, hand trator hodi fila rai no ita atu kuda hare oan uza caplak, iha manutensaun nia ita uza hand sprayer hodi rega uza adubus organiku .atividade Eskola kampu ne’e mos bele sai hanesan espesialista ba agríkultor sira atu nune’e bele hatene oinsa produsaun no produtividade.” hateten Vasco Nia hatutan, Politika husi eskola kampo ne’e para oinsa atu asegura seguransa aihan, hasa’e produsaun agrikola liu-liu komoditi hare nune’e bele hasa’e rendimentu agrikultor nian, tanba agrikultor iha Timor ne’e dala barak subsistem, ho eskola kampo ne’e ita orienta liu ba agríkultor bele sai agrikultor orienta ba merkado no produsaun ne’ebe sira hetan bele faan oituan bele hetan osan nune’e bele benefisiu no hadia sira nia familia uma laran. Iha fatin hanesan Administrador Posto Laleia Cosme Ximenes hakarak hato’o mos nia agradese ba (MAP) ba atividade ne’e, tanba bele hanorin ona estratejia no mekanismu sira ne’e ba Agíkultor sira hodi bele kuda hare ne’ebe maka diak no lolos. “Hau mos sei halo monitorizasaun direita ba agríkultor no exensionista sira, atu nune’e bele fo vizaun ne’ebe diak. Fo hanoin nafatin katak agríkultor ne’e forti nasaun sei sai forti. Tanba ne’e mak ho ita bot sira nia prestasaun servisuida ne’e sai hanesan lalenok ba ema hotu-hotu.” Hateten Cosme Nune’e mos Kordenador Estensionista António de Sousa Correia haktuir katak, eskola kampo ne’e nia objetiu maka atu amenta tan kapasidade agríkultor sira nian, hodi nune’e sira bele implementa iha idak-idak nia fatin, iha treinamentu kona-ba pratika agrikultura diak ida ne’e atu hadia agrikultor sira nia sistema kultiva husi tradisional ba modernu ho tulun eskola kampo ida n’e bele hadia sistema servisu agrikultor sira nian. Asistente tekniku ita lao faze tuir faze hanesan ohin ita kuda, tuir mai ita halo manutensaun, ita kontrola hamos duut, kontrola pesti, kontrola be’e ida ne’e mak ita halo, Faze ikus mak ita halo kolheta no post kolheta. ”katak António Nia mos rekomenda katak eskola kampu ne’e labele hotu deit iha ne’e, tamba grupo barak mak seidauk hetan informasaun hanesan agora dadaun ita halo ne’e. ne’e duni ba oin ita hakarak mos realiza iha fatin seluk Entretantu Xefe Grupo José Viegas hatutan katak, eskola akmpo ida ne’e sai hanesan vantajen diak tebes mai ami atu hatene oinsa hoban fini no hoban fini ho adubus harmonik no oinsa halo viveirus, poc nasa ne’e ami rega ba hare oan to’o ona seman rua mak foin utiliza adubus poc nassa no sukat iha matan hat no harmonik matan rua.

Benefisiu husi eskola kampu ne’e mak bele hasae agrikultur hamutuk 75 ne’ebe sai hanesan partisipantes ou benefisiu ba iha eskola kampo ne’e kompustu husi mane 43 no feto 32sira hetan konesementu oinsa atu kuda hare tuir uza sistema pratika agrikultura diak (PAD) nomos uza adubus organiku Nassa. (Reno)
National ricefields A3-001.png
Autor/Urheber: Seeds of life, Lizenz: CC BY-SA 3.0
Reisfelder in Osttimor
Praca da Independencia Balibo5.jpg
(c) José Fernando Real, CC BY-SA 4.0
Der Ort Balibo
2021-06-16 Grüne Arabicakaffeebohnen.jpg
MAP Lansa Produtu Lokal Ba Exportasaun Nian

Díli- Ministériu Agríkultura E Peskas (MAP), Liu Hosi Diresaun Nasional Kuarentena No Bio Seguransa Hamutuk Ho Kompaña Lokal No Internasional Lansa Produtu Lokal Iha Ambitu Pandemia Covid-19 Ne’e ho Objetivu atu Promove Produsaun Agrikultura Nian Ba Exportasaun. Atividade Lansamentu ne’e Ofisialmente lansa hosi Ministru Agríkultura E Peskas (MAP), Pedro dos Reis, iha loron tersa,15/06 iha edifisiu kompaña Proloka Colmera. Iha intervista Ministru hateten, lansamentu produtu lokal ne’ebé emprezáriu Lokal no Internasional sira, ne’ebé mak agrikultura sira produs hodi halo exportasaun nune’e atu fo motivasaun mós ba Agríkultura sira no jovem sira iha terenu katak, mesmu iha situasaun pandemia maibé servisu hamutuk ho emprezáriu sira lafalta. Pedro haktuir produtu lokal ne’ebé halo exportasaun hanesan, Kamí, Maek no produtu lokal sira seluk, nune’e produtu lokal hira ne’e exporta uluk ba Nasaun rua hanesan, Tailandia no Indonesia. “mesmu ho exportasaun ho kuantidade kiik tanba ita iha siatusaun ne’ebé mak difisil (Covid-19), maibé husu ema hotu ho esforsu makas ba oin bele hasa’e kunatidade exportsaun produtu lokal” Dehan Ministru Pedro Iha fatin hanesan Diretór emprezáriu,same diak construction &Café Timor lorosa’e, Tji Vu Sing esplika, mesmu iha tempu Serka Sanitaria, maibe ita sei iha komitmentu hodi halo negosiu, hodi sosa produtu lokal hosi agrikultura sira. Tanba ne’e hanesan timor-oan kompaña ne’e mos hakarak husu ba Ministériu atu bele hasa’e produsaun nune’e bele kompete iha merkadu Internasional. “produtu ne’ebé mak kompaña sosa ne’e hodi halo exporta ba merkadu internasional hanesan kafé, Maek Cenke, Nuu maran, nune’e maek kuaze sosa iha Munisípiu hotu, kafé hanesan ita hatene iha Munisipiu Ermera, Ainaro, no Aileu, nuu maran sosa husi Minisípiu viqueque dadaun ne’e iha ona maek kontainer haat (4), mak sei halo exportasaun ba Tailand ho toneladas atus ida” tenik Diretór Tji Vu Sing. Iha lansamentu ne’e hetan partisipasaun maximu hosi Prezidente CCI-TL Oscar Lima, embaixador husi Indonesia, Tailand, kompana lokal no internasional, Diretór, no fahe mós sertifikadu no karta lisensa ba emprezáriu sira. (Fina)

Deskulpa seidauk bele publika iha ami nia website tanba linha internet mak sei avaria hela.obrgado wain