Karl Gustav Manitius

Karl Gustav Manitius

Karl Gustav Manitius (* 28. September 1823 in Płock, Polen; † 14. Mai 1904 in Warschau) war ein lutherischer Theologe und als Generalsuperintendent leitender Geistlicher der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen.

Werdegang

Karl Gustav Manitius wuchs als Sohn von Karl Ferdinand Manitius und Wilhelmine Lesse auf. Von 1843 bis 1846 studierte er an der Universität Dorpat (heute: Tartu, Estland) Theologie und wurde am 10. Mai 1846 zum geistlichen Amt ordiniert.

Sein Vikariat absolvierte Manitius in Kalisch (polnisch: Kalisz) und war danach Administrator der Pfarren in Kleszczów (1847–1848) und Przasnysz (1849–1853).

Im Jahre 1853 wurde er Pfarrer an der St.-Trinitatis-Kirche zu Łódź. Auf Befehl des Statthalters vom 11. Januar 1865 wurde Manitius wegen seiner Parteinahme für die Aufständischen 1863/64 aus Łódź entfernt und nach Łomża versetzt. Hier blieb er bis 1867.

Im Jahre 1867 erhielt er die Berufung als Pfarrer in Warschau und wurde Mitglied des Konsistoriums. 1878 bis 1895 übte er zusätzlich das Amt eines Superintendenten der Diözese Warschau aus. Im Jahre 1895 schließlich erhielt er die Ernennung zum Generalsuperintendenten und damit geistlichem Leiter der gesamten Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen. Manitius, der am 10. Mai 1896 sein 50-jähriges Amtsjubiläum feierte, blieb bis zu seinem Tode in diesem Amt, in das ihm Juliusz Bursche 1904 nachfolgte.

Manitius war in erster Ehe seit 1848 mit Johanna Ludwike Spieß († 1875), in zweiter Ehe mit Marie Jonscher verheiratet und hatte insgesamt sechs Kinder.

Karl Gustav Manitius galt als „ein ausgezeichneter Kanzelredner“ mit „erhebenden Predigten“ und genoss große Autorität in der Ausübung seines bischöflichen Amtes.

Werke

Von Karl Gustav Manitius stammen mehrere Übersetzungen aus dem Deutschen ins Polnische: ein Leitfaden mit Erklärungen des Kleinen Katechismus von Martin Luther wie auch die Kirchengeschichte von Kurtz (mit einem ergänzenden Beitrag über den polnischen Protestantismus).

Außerdem veröffentlichte er ein Lebensbild von Philipp Melanchthon in der Zeitschrift Zwiastun Ewangeliczny (1866) und die Polnische Agende (1889).

Außerdem arbeitete Manitius bei der Revision der polnischen Übersetzung des Neuen Testaments von 1881 mit, und ebenso beteiligte er sich an der Revision des deutschen Gesangbuches, an der Korrektur der neuen polnischen Übersetzung des Katechismus von 1900 und an den Kommissionsarbeiten zur Herausgabe eines polnischen Gesangbuches.

Literatur

  • Eduard Kneifel: Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen. Ein biographisches Pfarrerbuch. Eging/Niederbayern 1968.
Personendaten
NAMEManitius, Karl Gustav
KURZBESCHREIBUNGlutherischer Theologe
GEBURTSDATUM28. September 1823
GEBURTSORTPłock, Polen
STERBEDATUM14. Mai 1904
STERBEORTWarschau

Auf dieser Seite verwendete Medien

MMŁ, fotografia portret., „E. Pippeel”, I-4942-AWERS.jpg
Fotografia wykonana w atelier zakładu fotograficznego "Ed. Pippeel" w Łodzi, przedstawia księdza proboszcza Karola Gustawa Manitiusa. Duchowny ubrany jest w czarną togę, białę befkę, poniżej krzyż na łańcuchu. Karol Gustawa Manitiusa (ur. 28 września 1823 w Płocku - zm. 14 maja 1904 w Warszawie) duchowny ewangelicki, superintendent generalnego (biskupa krajowego) Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Ukończył gimnazjum w Płocku, następnie podjął studia teologiczne na uniwersytecie w Dorpacie. Od 1846 roku pracował jako wikariusz w Kaliszu, był administratorem w Kleszczowie (lata 1847-48) i Przasnyszu (1849-1853), wreszcie w 1853 roku objął parafię św. Trójcy w Łodzi. Wprowadzał nabożeństwa w języku polskim i reprezentował otwartą polską postawę narodową (odprawił nabożeństwo za pięciu poległych demonstrantów w Warszawie, wziął udział w manifestacyjnym pogrzebie arcybiskupa Antoniego Melchiora Fijałkowskiego i zaprzeczał głoszonym przez władze rosyjskie poglądom, iż ewangelicy są wyłącznie Niemcami. Wszystko to sprawiło, że proboszcz został przez władze carskie pozbawiony urzędu w Łodzi i przeniesiony do Łomży w 1865 roku. Dwa lata później powołano go na stanowisko II proboszcza do Warszawy, następnie na I proboszcza (1875 rok), superintendenta diecezji warszawskiej (1878 rok), wreszcie superintendenta generalnego w Królestwie Polskim (1895 rok). Karl Gustaw Manitius uczestniczył w pracach przy tłumaczeniu Nowego Testamentu, powołał komitet do opracowania nowego śpiewnika, dwukrotnie przetłumaczył z niemieckiego agendę kościelną, był założycielem misji ewangelickiej Polonia w Afryce. Edward Pippeel swój zakład fotograficzny "Moderne Photographie” założył w 1897 roku w parterowym domu tkackim rodziców przy ulicy Nawrot 24. W 1915 roku przekazał zakład bratu Alfredowi, który go przeniósł pod adres Nawrot 2. Bracia Peppel prowadzili od 1899 roku pierwszy w Łodzi skład przyborów fotograficznych oraz stali się organizatorami ruchu fotografów-amatorów. Wśród łodzian niemieckiego pochodzenia popularne było powiedzenie – tłumacząc na polski – „Idź do Pippla i daj się wypchać”, które wzięło się od poprawiania przez Edwarda sylwetek portretowanych osób poprzez umieszczanie pod ubraniem poduszek. Na rewersie odręczne adnotacje dotyczące sfotografowanego.