Bartholomaeus Anglicus

Buchdeckel von De proprietatibus rerum

Bartholomaeus Anglicus (auch: Bartholomäus der Engländer, Bartholomew of England, Bartholomew the Englishman; * um 1190 in Suffolk; † nach 1250) war ein aus England stammender franziskanischer Scholastiker und Autor von De proprietatibus rerum, einem Vorläufer der Enzyklopädie und einem der ersten Nachschlagewerke des Mittelalters, das auch die Pflanzenwelt berücksichtigt.

Er wurde früher mit dem im 14. Jahrhundert lebenden Franziskaner Bartholomaeus de Glanvilla verwechselt.

Leben

Über Bartholomaeus’ Leben ist nicht viel bekannt. Um 1225 war er in den Franziskanerorden eingetreten. Wahrscheinlich studierte er in Paris. Um 1230 war er als baccalaureus biblicus in Paris in der Pariser Minoritenschule tätig. 1231 ging er als Lektor am Ordensstudium nach Magdeburg, wo er sein bibelexegetisches, enzyklopädische Werk De proprietatibus rerum etwa 1240 vollendete.

Die Stationen des Lebens aus De proprietatibus rerum

Schriften, Werkausgaben und Übersetzungen

  • De proprietatibus rerum („Über die Ordnung der Dinge“ bzw. „The Properties of Things“). Nach 1235.
  • De proprietatibus rerum. Drucker der Flores Sancti Augustini (Jan Veldener), vielmehr Johann Schilling (Solidi) auf Kosten von William Caxton, Köln um 1471 (Digitalisat).
  • De proprietatibus rerum. Johann Koelhoff d. Ä., Köln, 19. Januar 1483 (Digitalisat).
  • De proprietatibus rerum. Anton Koberger, Nürnberg, 30. Mai 1483 (Digitalisat).
  • Liber de proprietatibus rerum. Drucker des Jordanus (Georg Husner), Straßburg, 14. Februar 1485 (Digitalisat).
  • Bartholomeus Engelsman: Dat boeck van den proprieteyten der dinghen. Jacob Bellaer, Haarlem 1485.
  • Proprietates Rerum domini bartholomei anglici. Drucker des Lindelbach (= Heinrich Knoblochtzer), Heidelberg, 21. Mai 1488 (Digitalisat).
  • Livre des propriétés des choses. 15. Jahrhundert (Pariser Nationalbibliothek Ms. franc. 134).
  • Bartholomaei Anglici de genuinis rerum coelestium, terrestrium et inferarum proprietatibus libri XVIII. WolfgangRichter, Frankfurt am Main 1601; Neudruck (mit verballhorntem Namen) Frankfurt am Main 1964.

Literatur

  • Marek Tamm: Signes d’altérité. La représentation de la Baltique orientale dans le De proprietatibus rerum de Barthélemy l’Anglais (vers 1245). In: Outi Merisalo (Hrsg.): Frontiers in the Middle Ages. Proceedings of the Third European Congress of the FIDEM (Jyväskylä, June 2003). (= Textes et etudes du moyen age; 35). Brepols, Turnhout-Louvain-la-Neuve 2006, S. 147–170.
  • Heinz Meyer: Zum Verhältnis von Enzyklopädik und Allegorese im Mittelalter, in: Frühmittelalterliche Studien. 24. Jg. 1990, S. 290–313
  • Luchesius SpätlingBartholomäus Anglicus. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, S. 610 (Digitalisat).
  • John De Trevisa: On the Properties of Things: John Trevisa’s Translation of Bartholomaeus Anglicus, de Proprietatibus Rerum: A Critical Text. Oxford University Press, 1988, ISBN 0-19-818530-8
  • Georg Steer: Bartholomäus Anglicus. In: Burghart Wachinger u. a. (Hrsg.): Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon. 2., völlig neu bearbeitete Auflage, Band 1: ‚A solis ortus cardine‘ – Colmarer Dominikanerchronist. de Gruyter, Berlin/ New York 1978, Spalte 616 f.
  • Elizabeth Keen: The Journey of a Book: Bartholomew the Englishman and the Properties of Things. ANU Press, Canberra 2007, ISBN 9781921313073.
  • G. E. Se Boyar: Bartholomaeus Anglicus and his Encyclopedia. In: Journal of English and Germanic Philology, Vol. 19 (1920), Urbana, Illinois, S. 168–189
  • M. C. Seymor u. a.: Bartholomaeus Anglicus and his Encyclopedia. Aldershot/Hampshire und Brookfield/Vermont 1992.
  • Heinz Meyer: Die Enzyklopädie des Bartholomäus Anglicus. Untersuchungen zur Überlieferungs- und Rezeptionsgeschichte von „De proprietatibus rerum“ (= Münstersche Mittelalter-Schriften; 77). Habilitationsschrift 1997. Wilhelm Fink, München 2000 Digitalisat MDZ
  • Gundolf Keil: Bartholomaeus Anglicus OFM. In: Werner E. Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner (Hrsg.): Enzyklopädie Medizingeschichte. De Gruyter, Berlin/ New York 2005, ISBN 3-11-015714-4, S. 150.
  • Lynn Thorndike: A History of Magic and Experimental Science: During the First Thirteen Centuries of Our Era, Volume II, Columbia University Press, 1923, New York and London, ISBN 0-231-08795-0
  • Heinz Meyer: Die Zielsetzung des Bartholomäus Anglicus im „De proprietatibus rerum“, in: K. Vollmann (Hrsg.): Geistliche Aspekte mittelalterlicher Naturlehre (= Wissensliteratur im Mittelalter; 16). Wiesbaden 1993, S. 86–98, 151–159
  • Heinz Meyer: Bartholomäus Anglicus, De proprietatibus rerum. Selbstverständnis und Rezeption, in: Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur 117. Jg. 1988, S. 237–274

Weblinks

Auf dieser Seite verwendete Medien

Stages of Life by Bartholomeus Anglicus 1486.jpg
The stages of life from infancy to old age. Woodcut from De proprietatibus rerum by Bartholomeus Anglicus.
Proprietatibus rerum - cover.jpg
Autor/Urheber: National Library NZ on The Commons from Wellington, New Zealand, Lizenz: No restrictions
Upper cover of Bartholomaeus Anglicus, De proprietatibus rerum (Strassburg: [Printer of the 1483 Jordanus de Quedlinburg (Georg Husner)], 11 Aug. 1491). qRSM Story BART 1491.